Περιγραφή της Περιοχής

Στην περιοχή που εκβάλει ο Αξιός σχηματίζεται ένα δέλτα έκτασης 22.000 στρεμμάτων. Στην ευρύτερη περιοχή εκβάλλουν και οι ποταμοί Λουδίας, Αλιάκμονας και Γαλλικός, που μαζί με τις αλυκές Κίτρους δημιουργούν έναν υδροβιότοπο μεγάλης έκτασης και σημασίας. Πιο συγκεκριμένα, το δέλτα εκτείνεται στις δυτικές ακτές του Θερμαϊκού κόλπου, μεταξύ των νομών Θεσσαλονίκης, Ημαθίας και Πιερίας και καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 220.000 στρεμμάτων, σχηματίζοντας ένα μωσαϊκό από υφάλμυρες λιμνοθάλασσες, αλίπεδα, εκτεταμένους λασπότοπους, έλη αλμυρού και γλυκού νερού, αμμόλοφους, πλούσια βλάστηση με αλλουβιακά δάση από Tamarix, Alnus και Salix και εκτεταμένες καλλιέργειες.

Πιο συγκεκριμένα η περιοχή αποτελείται από:

Τεχνητά τοπία (30%: Καλλιεργήσιμη γη), Δάση και δασικές εκτάσεις (10%: Αλλουβιακά (υδρόφιλα) και υδροχαρή δάση και θαμνώνες), Υγρότοποι (60%: Παράκτιες λιμνοθάλασσες, Ποτάμια και ρέματα, Αλμυροί βάλτοι, Παλιρροιακοί ποταμοί και εσώκλειτα παλιρροιακά ύδατα, Παρυδάτια βλάστηση).

Το Εθνικό Πάρκο Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα περιλαμβάνει τη θαλάσσια περιοχή των εκβολών τεσσάρων ποταμών, τις όχθες αυτών των ποταμών και την Αλυκή Κίτρους. Η προστασία που παρέχεται ως σήμερα στην περιοχή οφείλεται στην ένταξη του το 1971 στην Σύμβαση Ραμσάρ ως Υγροτόπου Διεθνούς Σημασίας και στη ένταξή της στο δίκτυο περιοχών Natura 2000. Επίσης έχει περιληφθεί στον κατάλογο των σημαντικών περιοχών για τα πουλιά IBA (Important Bird Areas - Σημαντική περιοχή για πουλιά).

Στις ανθρώπινες δραστηριότητες περιλαμβάνονται η παραγωγή ρυζιού, η κτηνοτροφία, το ψάρεμα, οι καλλιέργειες μυδιού, κυνήγι και τουρισμός/αναψυχή.

Έως τον 5ο αιώνα η σημερινή πεδιάδα της Θεσσαλονίκης καλυπτόταν από θάλασσα και η Πέλλα ήταν παραθαλάσσια, στο μυχό του αρχαίου Θερμαϊκού κόλπου. Οι εκβολές του Αξιού ήταν 10 χλμ. ΒΑ από τη σημερινή τους θέση, κοντά στις εκβολές του ποταμού Γαλλικό στο δυτικό στόμιο του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. Ο κίνδυνος όμως να κλείσει το λιμάνι της Θεσσαλονίκης από προσχώσεις, οδήγησε στην εκτροπή της κοίτης του με εργασίες που άρχισαν το 1928 και ολοκληρώθηκαν το 1934. Έτσι οι εκβολές του μετατοπίστηκαν από το στόμιο του λιμανιού στο στόμιο του κόλπου της Θεσσαλονίκης, κοντά στις εκβολές του ποταμού Λουδία. Στην περιοχή του Βαλτοχωρίου έχει κατασκευαστεί το φράγμα της Έλλης, μήκους 1.132 m, με τα νερά του οποίου αρδεύονται με ανοιχτές διώρυγες (καναλέττα) περί τα 330.000 στρέμματα ακαθάριστης γεωργικής γης. Το παλιό Δέλτα του ποταμού διαβρώθηκε από τη θάλασσα, αλλά η ανάμειξη του αλμυρού με το γλυκό νερό δημιούργησαν ένα καινούργιο Δέλτα, που σήμερα θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους υγρότοπους διεθνούς σημασίας. Το 1954 άρχισε να κατασκευάζεται και φράγμα του Αξιού στην Ελεούσα το οποίο και τέθηκε σε πλήρη λειτουργία το 1962, εξυπηρετώντας τον κάμπο της Θεσσαλονίκης, ανατολικά και δυτικά της κοίτης του ποταμού. Με δύο αγωγούς, το νερό διοχετεύεται στα αρδευτικά δίκτυα, από τα οποία ποτίζονταν μέχρι τα τελευταία χρόνια 125.000 στρέμματα ανατολικά και 225.000 δυτικά. Σήμερα, τα 35.000 στρέμματα ποτίζονται από τον ποταμό Αλιάκμονα και από το φράγμα Ελεούσας, που δίνει 25 κυβικά μέτρα νερού το δευτερόλεπτο, ποτίζονται 320.000 στρεμμάτων. Το μεγαλύτερος μέρος των καλλιεργειών είναι ρύζι, βιομηχανική τομάτα, βαμβάκι, καλαμπόκι και μικρές εκτάσεις κηπευτικών.

Κλιματολογία

Το κλίμα της περιοχής είναι το καλοκαίρι θερμό, χωρίς ιδιαίτερες θερμοκρασιακές εξάρσεις (με μέση θερμοκρασία 23^οC τον Ιούλιο), και το χειμώνα ψυχρό και υγρό (3,5^οC τον Ιανουάριο). Σπάνια παρατηρούνται ακραία φαινόμενα το χειμώνα, με χιονόπτωση, ενώ ακόμα σπανιότερα παγώνουν τα νερά. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής φθάνει τα 442,5 χιλιοστά, με τις περισσότερες βροχές να πέφτουν το φθινόπωρο.

Χλωρίδα και πανίδα

Η χλωρίδα του δέλτα περιλαμβάνει περισσότερα από 500 είδη και υποείδη φυτών, μεταξύ των οποίων και κάποια σπάνια, δημιουργώντας ποικιλία χρωμάτων κατά τη διάρκεια του έτους. Η φυσιογνωμία της βλάστησης της περιοχής αλλάζει ανάλογα με την ποσότητα του νερού και την αλατότητα κάθε βιότοπου.

Τα οικοσυστήματα των ποταμών του Πάρκου είναι ιδιαίτερα πλούσια σε αριθμό ειδών. Μόνο στο ποταμό Αξιό έχουν μετρηθεί συνολικά είκοσι έξι είδη ψαριών, ενώ στον Αλιάκμονα υπάρχουν είκοσι έξι είδη αυτόχθονα και τέσσερα εισαχθέντα είδη. Ιδιαίτερα πρέπει να αναφερθεί το μαυροτσιρώνι (Rutilus Macedonicus). Μεταξύ δε των θηλαστικών περιλαμβάνονται ο Μυοκάστορας (Myocastor coypus) και ο Λαγόγυρος (Citelus Citelus).

Στοιχεία από το Φορέα Διαχείρισης του Δέλτα Αξιού (http://www.axiosdelta.gr), την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (http://ornithologiki.gr/page_iba.php?aID=28), την ιστοσελίδα του έργου «Terres d’ Eau» (http://www.terresdeau.gr) και την Ελληνική wikipedia.